ทางเดินของคนรุ่นใหม่กับประชาธิปไตยสีเทาๆ

กิตติพันธ์ กันจินะ

ความรู้สึกแรกที่เกิดขึ้นเมื่อมีการชุมนุมของพี่ๆ ทั้งกลุ่มพันธมิตรฯ และ กลุ่มต้านพันธมิตรฯ คือ “อีกแล้วเหรอ”  ซึ่งเป็นความรู้สึกที่กลัวว่าเหตุการณ์จะนำพาไปสู่เหตุการณ์ “รัฐประหาร” เหมือนเมื่อครั้งปี 2549 อีกหน

ที่ผ่านมากลุ่มพันธมิตรฯ ถูกมองว่า เป็น “เงื่อนไข” สำคัญที่ทำให้เกิดการรัฐประหารในครั้งล่าสุด แถมยังไม่ค่อยมีบทบาทมากนักในการต่อต้านรัฐบาลที่มาจากการแต่งตั้งเลยแม้แต่นิด ซึ่งมันก็ไม่แปลกที่คนอื่นๆ ทั่วไป เขาจะมองว่ากลุ่มพันธมิตร เอาดี เห็นงาม กับการทำให้เกิดเหตุการณ์เยี่ยงนั้น

สำหรับนักประชาธิปไตยอีกฝากแล้ว ท่านเหล่านั้นคงรับไม่ได้กับที่มาและการดำรงซึ่งอำนาจของคณะรัฐบาลรัฐประหาร เพราะไม่มีทั้งความชอบธรรม และหลักการตามครรลองประชาธิปไตย ทำให้หลายๆ คนไม่ยอมรับ “รัฐธรรมนูญ” ฉบับปัจจุบัน เพราะถือว่าที่มาไม่ถูกต้อง เสมือนเป็นดั่งไข่ของเผด็จการที่มอบไว้กับสังคม (คนกลุ่มนี้ อาจมีทั้งที่รักและไม่รักคุณทักษิณอยู่ด้วย)

ที่ว่ามาแบบนี้ ผมไม่ได้อยู่ในกลุ่ม “สองไม่เอา” นะครับ, คือ ผมไม่รู้ว่า “จะเอาอะไร” มากกว่า หรือ หากพูดให้ตรงๆ ก็คือใครจะทำอะไร จะชุมนุม จะแก้ ไม่แก้ อย่างไร มันก็ไม่ได้ทำให้ผมเดือดร้อนมากมาย

เพราะผมคิดว่า ไม่จำเป็นต้องออกมาชุมนุมคัดค้านหรือสนับสนุนการแก้ไขรัฐธรรมนูญ ผมไม่จำเป็นต้องแสดงท่าที แถลงการณ์ต่อกลุ่มที่ชุมนุมทั้งหลาย เรื่องเหล่านี้ “ถูกขีดบรรทัด” ว่าเป็นเรื่องของ “ผู้ใหญ่” ไม่ใช่เรื่องของ “เด็ก” เพราะเด็กๆ จะไปรู้อะไรล่ะ

ที่ว่าไม่รู้อะไรก็เพราะ ท่านทั้งหลายที่ออกมาชุมนุม ไม่ฟังหรือไม่ให้พื้นที่กับเสียงที่เห็นต่างเลยแม้แต่นิด ดูตัวอย่างเช่น “ปรากฏการณ์ริบบิ้นขาว” สิครับ ผมว่าเป็นสิ่งที่ดีมากที่คนรุ่นใหม่หลายๆ คนออกมาสนับสนุนให้ไม่ใช่ความรุนแรง (แต่อาจพลาดตรงที่ข้อความนี้ควรไปถึงผู้เล่นในเกมนี้ทุกกลุ่ม ไม่ใช่เน้นมาที่แค่กลุ่มพันธมิตร) แต่ก็ถูกบางกลุ่มใช้ประโยชน์ หรือ วิพากษ์ว่าเป็นการกระทำอ่อนเดียงสาไปนิด

พวกท่านที่วิพากษ์เหล่านั้นคงเป็นปรมาจารย์ในการต่อสู้ทางการเมืองมายาวนาน จนมองว่าการกระทำของคนอื่นนั้นไม่ดี ไม่งาม ขัดหู ขัดตา ซ้ำร้ายไปอีกที่คนกลุ่มเหล่านี้มักจะวิพากษ์คนอื่น แต่ไม่เคย “หยุด” มองตัวเองในฐานะ “ผู้ดู” บ้างเลย (ซึ่งการที่เป็นเพียง “ผู้เล่น” จนติดอยู่ในอารมณ์ก็เป็นการยากยิ่งที่จะถอนตัวออกมา “รู้” และ “ทัน” กับอารมณ์ความคิดจริตที่เกิดขึ้น)

ที่กล่าวมานี้ ไม่ได้หมายถึงกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง แต่หมายถึงทุกๆ กลุ่มที่ออกมาชุมนุมกันนี่แหละครับ กลุ่มเหล่านี้ มีการขับเคลื่อนไปในแนวทางที่ตัวเองมี “ธง” ไว้ ทุกกลุ่มมี “เป้าหมาย” และมุ่งเดินก้าวไปอย่างไม่ละความพยายาม

กลุ่มคนรุ่นใหม่ที่ออกมาทั้งคัดค้านการชุมนุม หรือกลุ่มที่สนับสนุนให้ชุมนุมโดยสันติวิธี รวมถึงกลุ่มที่มีการแถลงดักคอทหารไม่ให้ออกมาปฏิวัติ ทุกๆ กลุ่มล้วนอยากเข้ามามีส่วนร่วมทางสังคม แต่ผู้ใหญ่กลับมองว่าคนรุ่นใหม่เหล่านี้ เป็นเพียง “ไม้ประดับ” หรือ “เครื่องมือ” ทางการเมืองของคนบางกลุ่ม....นี้ช่างเป็นการดูถูกปัญญากันสักหน่อยนะครับ

ผมว่าเพื่อนๆ รุ่นเดียวกันกับผม มีปัญญาพอที่จะคิดและอยากให้สังคมการเมืองพัฒนาไปไกลมากกว่านี้ แต่การถูกกีดกันและสงวนพื้นที่ไม่ให้เข้ามายุ่งมากนักนี่แหละ จะเป็นตัวปัจจัยสำคัญที่ทำให้คนรุ่นใหม่ไม่สนใจการเมือง

ยิ่งการต่อสู้ของคนสองกลุ่มความคิดและสี่ห้าวาระซ้อนเร้น ยิ่งทำให้เกมการเมืองครั้งนี้ไม่รู้ว่าจะออกมาในแนวไหน จะออกมาเป็นสีอะไร ไม่ขาว ไม่ดำ ไม่เหลือง ไม่แดง ดูเหมือนจะเป็น “สีเทา” คือ ไม่ว่ายังไงก็ไม่ดี หรือ ดีน้อย ไม่มีอะไรสมบูรณ์ไปหมดจดหรอก

และการเมืองในช่วงนี้ ดูแล้ว มีความซับซ้อนเพิ่มขึ้น มีปัจจัยหลายอย่างมาเกี่ยวข้อง ทั้งเรื่องปากท้อง ความยากจน น้ำมัน และระบบเศรษฐกิจต่างๆ ทำให้ไม่รู้ว่าจะออกมาหน้าตาเป็นอย่างไร (นอกจากพัง!?) และหน้าตาสังคมที่จะออกมาใหม่นี้ จะเป็นการ “รื้อสร้าง” ระบบการเมืองใหม่เลยหรือไม่นั้น เป็นสิ่งที่ต้องร่วมกันติดตาม และตามมาติดๆ ว่าเราอยากให้การเมืองออกมาอย่างไร

อย่างไรเสีย ตอนนี้คนรุ่นใหม่ที่ไม่อยากเข้าไปยุ่งวุ่นวายมากนักกับพื้นที่การต่อสู้ของกลุ่มคนเหล่านั้น พวกเราอาจชวนกันมาคุย มามองดู สังคมและการเมืองในระยะยาวกันดีกว่า ว่าอนาคตเราอยากเห็นแบบไหน การเมืองแบบไหนที่เป็นมิตรต่อคนรุ่นใหม่และสังคม และ ปลดแอกจากการเมืองเดิมๆ ที่วนไปเวียนมาอย่างห้วงนี้

ขอเสริมเรื่องการเมืองในอนาคตสักนิด คือเพื่อนผมคนหนึ่ง เขาเสนอในวงสนทนาว่า การเมืองในอนาคตควรจะมีศูนย์ข้อมูลนักการเมือง เพื่อให้เรามีสิทธิในการฟ้องร้องได้ เขาบอกว่านักการเมืองตอนนี้เหมือนผลไม้กองรวมกัน มีทั้งดีและไม่ดีรวมกันอยู่ แต่เราแยกกันไม่ออกว่าดียังไง เราไม่รู้ว่าท่อนกลางๆ ดียังไงบางคนมองภาพรวมว่าคุณค่าของตลาดการเมืองลดน้อยลง ทำยังไงให้ภาพนักการเมืองดูชัดเจน เขาจึงเสนอให้มีศูนย์ข้อมูลนักการเมือง ทำหน้าที่สังเคราะห์ข้อเท็จจริงของนักการเมือง ซึ่งมีใช้แล้วในประเทศเกาหลี

หรือแม้แต่หลักการกฎหมายการเลือกตั้ง ที่ต้องเข้มงวดและดำเนินการอย่างจริงจัง ตรงไปตรงมา เพื่อนอีกคนเสนอว่า “ประชาชนต้องสามารถฟ้องรัฐบาลที่ไม่ทำตามสัญญาได้ เรื่องกฎหมายที่เราจะแก้ตอนนี้คือการยุบพรรค มันไม่ได้ช่วยให้การเมืองเราดีขึ้น ต้องถามว่าพรรคฟอร์มตัวได้ยังไง มาจากทุนและอุดมการณ์เดียวกัน แต่ตอนเรายุบ ยุบเฉพาะนามธรรม มันไม่ได้ช่วยอะไรให้ดีขึ้น ถ้าอยากจะยุบพรรคต้องหาเครื่องมือที่ทำได้จริงเช่นยึดทรัพย์พรรคการเมืองด้วย เช่น การยุบพรรคต้องเลือกตั้งใหม่พรรคนั้นต้องเสียค่าใช้จ่ายในระดับพรีเมี่ยม ต้องนึกถึงค่าเสียโอกาสของสังคมอยู่ด้วย เวลาพูดแบบนี้คนในรัฐบาลชอบพูดว่าคำนวณยาก จริงๆ แล้วมันก็ยากซับซ้อน แต่มันคือหน้าที่ของคุณไม่งั้นในตุรกีก็ยุบอยู่นั่นแหละ แล้วก็ได้พรรคเดิมๆ”

หรือแม้แต่ว่า หากพรรคการเมืองไหนตกลงว่าจะมีนโยบายสาธารณะแบบใดแล้ว เมื่อได้เป็นรัฐบาลกลับไม่ทำ ก็จะต้องจ่ายค่าทดแทนให้กับประชาชน เป็นค่าธุรกรรมทางการเมืองที่ต้องจ่ายคืนประชาชน เพราะไม่ได้ทำตามสัญญา.....

พี่ๆ ที่อ่านอยู่ครับ....เมื่ออ่านมาถึงตรงจุดนี้ ผมเพียงอยากบอกว่า ในการก้าวย่างทางการเมืองท่ามกลางบรรยากาศสีเทาๆ เช่นนี้ การที่คนรุ่นใหม่ไม่เข้าไปยุ่งหรือร่วมกับการชุมนุมมากก็เพราะพื้นที่ของเรามีน้อย และมันเป็นเรื่องที่ละเอียด ซับซ้อนมากกว่าทุกๆ ครั้งที่ผ่านมา

การตั้งวงคุยกัน สนทนา ปรึกษา และหาทางออกนั้น เป็นสิ่งที่เราหลายๆ คนรวมตัว และสร้างการเรียนรู้ด้วยตัวเอง โดยนำบรรยากาศการเมืองในห้วงเวลานี้มาคุยและวิเคราะห์ในมุมต่างๆ พร้อมทั้งมองภาพไปยังอนาคต มองออกไปในฐานะ “ผู้ดู” ไม่ใช่ “ผู้เล่น” ที่หลงอยู่ในอารมณ์การเมืองเฟื้องประสาทจนเงยหัวไม่ขึ้น

และแน่นอน ผม (หรือพวกเราบางคน) ก็ไม่เห็นด้วยกับรัฐบาลชุดนี้เท่าใด และไม่เห็นว่าการชุมนุมจนทำให้เกิดการรัฐประหารในเบื้องปลายจะทำให้ปากท้อง หรือ ประชาธิปไตยของประเทศนี้ดีขึ้น หากเพียงผมเชื่อในการชุมนุมจนรัฐบาลหน้าด้านทนไม่ไหว ยุบสภาและเลือกตั้งใหม่ ให้เป็นไปตามครรลองของระบบการเลือกตั้ง นี่น่าจะเป็นก้าวย่างที่เหมาะ และอย่างไรเสียการเมืองในประชาธิปไตยจำเป็นต้องเปิดโอกาสให้กับการเมืองภาคพลเมืองเข้ามาตรวจสอบและมีส่วนร่วมอย่างมีความสมดุล

ส่วนตอนนี้ ปัจจุบันนี้ หากใครอ่านเรื่องทั้งหมดที่ผมเขียนมาทั้งหมด “ไม่เข้าใจ” ก็ไม่ต้องกลับไปอ่านใหม่อีกรอบ เพราะ “ความไม่เข้าใจ” ในเรื่องที่ผมเขียน ก็เหมือนกับ “การเมือง” ณ เวลานี้ ที่ไม่ได้สร้างความเข้าใจให้กับคนในสังคม มากกว่าการมีเรื่องงงๆ วาระซ้อนเร้นไปๆ มาๆ อยู่เยี่ยงนี้

เรื่องที่เขียนมาจึงเขียนขึ้นด้วยความโง่เขลา เขียนแบบงงๆ ซื่อๆ เซ่อๆ เรื่อยมาตั้งแต่ต้นจนถึงตอนจบ  และหวังว่าตอนจบของข้อเขียนนี้จะไม่เหมือนตอนจบของเหตุการณ์การเมืองที่จะจบลงด้วยความมึนๆ งงๆ เหมือนๆ กันนะครับ