แฟร์ยูส = เอามาใช้ได้เลย ไม่ต้องขอ ไม่ละเมิดลิขสิทธิ์

ผมตามสัมมนา ‘การละเมิดลิขสิทธิ์บนสื่อออนไลน์’ ของสมาคมผู้ผลิตข่าวออนไลน์ ทางทวิตเตอร์ แท็ก #sonp วันนี้ คิดว่ามีจุดสับสนหลายจุด เลยขอโพสต์หน่อย

1) ทวิตเตอร์ @SONPThai รายงานว่า @chavarong (ชวรงค์ ลิมป์ปัทมปาณี นายกสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย) พูดว่า "pantip จะเพิกเฉยเมื่อมีคนมาโพสต์หัวข้อที่ละเมิดลิขสิทธิ์ไม่ได้ เจ้าของเว็บไซต์ต้องรับผิดชอบ ถือว่าผิดพ.ร.บ.คอมฯชัดเจน"

ผมงงๆ ว่าจะผิดมาตราไหนของพ.ร.บ.ว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ. 2550 ซึ่งใช้กันอยู่ในปัจจุบัน

(ถ้าในร่างฉบับใหม่ของเดือน ม.ค. 2556 อาจจะผิดได้ มีมาตราใหม่เพิ่มเข้ามา เกี่ยวกับการทำสำเนาโดยไม่ได้รับอนุญาต -- แต่จริงๆ มันควรจะเป็นเรื่องเฉพาะการจารกรรมข้อมูลมากกว่า)

2) @SONPThai รายงานว่า @paiboona (ไพบูลย์ อมรภิญโญเกียรติ นักกฎหมาย ผู้เชี่ยวชาญทางทรัพย์สินทางปัญญา) พูดว่า "เว็บไซต์ทุกเว็บย่อมแสวงหารายได้ ต้องการทราฟฟิคดังนั้นการแฟร์ยูสต้องขออนุญาตจากเจ้าของเท่านั้น"

ผมว่าอันนี้ก็สับสน คือหลักของ "แฟร์ยูส" (fair use - การใช้งานโดยชอบธรรม) มันต้องไม่ต้องขออนุญาต

เพราะ fair use เป็นข้อยกเว้นลิขสิทธิ์ที่ระบุว่า ในเงื่อนไขไหน ที่การเอางานไปใช้โดยไม่ต้องขออนุญาต จะไม่เป็นการละเมิดลิขสิทธิ์

ผมขอยกคำอธิบายด้วยภาษาง่ายๆ จากวิกิพีเดียละกัน "Fair use is a doctrine that permits limited use of copyrighted material without acquiring permission from the rights holders." (การใช้งานโดยชอบธรรมคือหลักการที่อนุญาตให้ใช้งานงานอันมีลิขสิทธิ์ได้ในเงื่อนไขจำกัด โดยไม่ต้องขอคำอนุญาตจากผู้ทรงสิทธิ)

สิ่งที่จะถกเถียงกันได้คือ ไอ้ "limited use" เนี่ย แค่ไหนถึงจะเหมาะสม จะเอาอะไรไปใช้ได้บ้าง จำนวนแค่ไหน ลักษณะไหน อันนี้คุยกันได้ แต่ยังไงก็ตาม ก็ต้อง "without acquiring permission" ไม่ต้องขออนุญาต -- ถ้าต้องขออนุญาตเมื่อไหร่ มันไม่เรียกว่า fair use ละครับ

เห็นด้วยว่าเจ้าของงานควรได้รับการปกป้องบางอย่าง แต่ถ้าจะใช้คำว่า fair use ก็ต้องเคร่งครัดกับความหมายมันหน่อย

เว้นว่าจะไม่เอาเรื่องหลัก fair use ไม่เชื่อเรื่องนี้ อันนี้ก็โอเค เข้าใจได้ ก็ไปหาคำอื่นมาใช้ละกัน จะได้ไม่งง

** เป็นไปได้ว่าคนทวีตอาจจะตกหล่นบางคำไปนะครับ อันนี้ผมให้ความเห็นตามข้อความที่ปรากฏในทวีต **

อ่านรายงานงานสัมมนาจากสำนักข่าวอิศราที่ "ส.ผู้สื่อข่าวออนไลน์ เตรียมออกกฏซื้อขายข่าว แก้ละเมิดลิขสิทธิ์"