Skip to main content
เป็นความตั้งใจของข้าพเจ้า ที่ปล่อยให้บทความที่แล้ว ยึดพื้นที่คอลัมน์ยาวกว่าปกติสักหน่อย เพื่อดึงความสนใจจากผู้อ่าน และอยากให้ทุกท่านตระหนักว่า แนวโน้มการ Outsourcing ขององค์กรต่างๆ กำลังส่งผลกระทบสำคัญ กับแนวทางการดำเนินชีวิตของทุกคน

บทความวันนี้ ให้ความสนใจกับปัญหาความล้มเหลวของโครงการด้าน ICT ซึ่งเป็นปัญหาสำคัญที่องค์กรต่างๆกำลังเผชิญหน้าอยู่ โดยมีจุดประสงค์เพื่อมุ่งค้นหาส่วนประกอบสำคัญ ซึ่งสามารถช่วยให้องค์กรประสบความสำเร็จ ในการดำเนินโครงการด้าน ICT
 
ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน องค์กรมากมายมักประสบกับปัญหาความล้มเหลว ในการดำเนินโครงการด้าน ICT ทั้งในแง่ของต้นทุนการดำเนินโครงการที่บานปลาย ในแง่ของการไม่สามารถควบคุมกำหนดเวลาได้ตามแผน และในแง่ของการที่โครงการไม่สามารถให้ผลสัมฤทธิ์ ตามที่ได้กำหนดไว้ตอนเริ่มต้น

ท่ามกลางสภาพปัญหาข้างต้น ผู้ที่เกี่ยวข้องกับโครงการ ไม่ว่าจะเป็นผู้บริหารองค์กร ผู้บริหารโครงการ รวมถึงผู้ปฏิบัติหน้าที่ต่างๆในโครงการ มักยกให้ความซับซ้อนทางเทคโนโลยี เป็นประเด็นสำคัญแห่งความล้มเหลว

ความซับซ้อนทางเทคโนโลยีในที่นี้ หมายถึง สภาพความไม่คุ้นเคย กับเทคโนโลยีที่กำลังนำมาใช้ขององค์กร ซึ่งมีอยู่ทั้งในแง่ของการขาดความรู้ทางเทคโนโลยี และในแง่ของความไม่สามารถบริหารจัดการโครงการทางเทคโนโลยี อย่างเท่าทัน

อย่างไรก็ดี สภาพการขาดความรู้ความสามารถ อันเท่าทันเทคโนโลยี ถือเป็นสาเหตุประการหนึ่ง ซึ่งส่งผลให้องค์กรประสบความล้มเหลว ในการดำเนินโครงการด้าน ICT เพียงเท่านั้น

ยังมีสาเหตุสำคัญอีกประการหนึ่ง ซึ่งส่งผลต่อความล้มเหลว ในการดำเนินโครงการด้าน ICT นั่นคือ การขาดความตระหนักถึง ความเปลี่ยนแปลงทางสังคม ซึ่ง ICT นำมาสู่องค์กร ซึ่งโดยปกติมักอยู่นอกเหนือจากความคาดหมายของผู้บริหารองค์กรและผู้บริหารโครงการ

โดยปกติ เมื่อองค์กรเริ่มต้นดำเนินโครงการด้าน ICT องค์กรส่วนใหญ่มักจะมุ่งไปที่ การวางแผนบริหารโครงการ เพื่อให้ได้ผลสัมฤทธิ์ตามที่คาดหวังไว้ โดยมุ่งให้ความสนใจกับ ตัวแปรทางเทคนิคและข้อจำกัดทางด้านทรัพยากรขององค์กร เป็นสำคัญ และหลงลืมการให้ความสำคัญกับความเปลี่ยนแปลงทางสังคมภายในองค์กร

ตัวอย่างของ ตัวแปรทางเทคนิค ที่องค์กรให้ความสำคัญ เช่น การให้ความสนใจกับอุปกรณ์หรือระบบที่นำมาใช้ ว่าจักต้องมีคุณสมบัติอย่างไร หรือต้องสามารถทำงานร่วมกับระบบเก่าอะไรบ้าง และอย่างไร

ข้อจำกัดทางด้านทรัพยากรขององค์กร ที่ขอยกตัวอย่างให้เห็น เช่น งบประมาณและทรัพยากรบุคคล ที่องค์กรสามารถอุทิศให้ รวมถึงระยะเวลาดำเนินโครงการ ที่ต้องกำหนดในช่วงเริ่มต้นโครงการ

แน่นอนว่า ในมุมมองของผู้บริหารองค์กรและผู้บริหารโครงการ ซึ่งมุ่งเน้นไปที่การได้รับผลสัมฤทธิ์ที่วัดผลได้ ทางการบริหาร นั่นคือ โครงการเสร็จทันเวลา ในงบประมาณที่กำหนด และระบบที่ดำเนินการแล้วเสร็จมีความสามารถทำงานได้ตามที่วางแผนไว้ การให้ความสำคัญกับปัจจัยทั้งสองข้างต้น มีความสำคัญกับการดำเนินโครงการ เนื่องจากผู้บริหารเชื่อว่า หากให้ความสนใจและสามารถควบคุมปัจจัยทั้งสองข้างต้นแล้ว องค์กรสมควรได้รับผลสัมฤทธิ์ที่คาดหวัง

แต่กระนั้นก็ดี การให้ความสำคัญแค่เพียงปัจจัยทั้งสองข้างต้น ไม่อาจทำให้องค์กร ได้ผลสัมฤทธิ์ตามที่คาดไว้ เนื่องจากสุดท้ายแล้ว ความเปลี่ยนแปลงทางสังคมภายในองค์กร ที่เกิดขึ้นเนื่องจากการดำเนินโครงการ ICT จักผลักดันให้องค์กรไม่สามารถดำเนินโครงการ ได้ตามเป้าหมายที่วางไว้

โครงการด้าน ICT โดยส่วนใหญ่ ไม่ว่าจะในลักษณะของการนำ ICT เข้ามาเสริมสมรรถนะการทำงาน หรือเข้ามาทดแทนระบบการทำงานเดิม มักส่งผลให้ลักษณะหรือรูปแบบการทำงาน ของระบบเดิมดังกล่าวเปลี่ยนแปลงไป ซึ่งแน่นอนว่าต้องมีผลกระทบโดยตรง กับการปรับตัวของพนักงานผู้ปฏิบัติหน้าที่ในระบบดังกล่าว ที่จะต้องกลายมาเป็นผู้ใช้งานระบบที่เปลี่ยนแปลงไป ที่ซึ่ง ICT เข้ามามีส่วนร่วมมากขึ้น

นี่เองที่ถือได้ว่า เป็นความเปลี่ยนแปลงทางสังคมในองค์กรรูปแบบหนึ่ง ที่องค์กรจำเป็นอย่างยิ่งที่จักต้องมีมาตรการรองรับความเปลี่ยนแปลงนี้ เพื่อทำให้ผู้ใช้งานระบบทุกคน มีความสามารถ และความพร้อมทำงานกับระบบใหม่นี้ พร้อมกับให้การยอมรับและให้การสนับสนุน การดำเนินโครงการด้าน ICT เพื่อลดจำนวนปัญหา ที่อาจเกิดขึ้นในระยะเริ่มต้นของการเปลี่ยนถ่ายระบบ ให้มีน้อยที่สุด และเพื่อทำให้ระบบใหม่นี้ได้รับการยอมรับ และถูกใช้งานในระยะยาว

ตัวอย่างความเปลี่ยนแปลงทางสัมคมภายในองค์กร อีกหนึ่งตัวอย่างที่ข้าพเจ้าขอพูดถึงในที่นี้ คือ ความเปลี่ยนแปลงทางด้านอำนาจภายในองค์กร เนื่องจากความสามารถในการทำงานของ ICT สามารถลดบทบาทความสำคัญ หรือสามารถเข้ามาทดแทนการทำงาน ของกลุ่มพนักงานบางกลุ่ม ทำให้กลุ่มดังกล่าว สูญเสียอำนาจต่อรองในการทำงาน และอาจนำมาซึ่งการต่อต้านการดำเนินโครงการได้

ตัวอย่างของการเปลี่ยนแปลงจากสองแง่มุมข้างต้น สะท้อนให้เห็นอิทธิพลของการเปลี่ยนแปลงทางสังคมภายในองค์กร อันมีมนุษย์เป็นส่วนประกอบสำคัญ ซึ่งยากต่อการคาดเดาและควบคุมความคิดและการตอบสนอง ซึ่งข้าพเจ้าเห็นว่า การเปลี่ยนแปลงในลักษณะนี้ เป็นอุปสรรคต่อการดำเนินโครงการด้าน ICT ให้ได้ผลสัมฤทธิ์ที่ต้องการ ซึ่งอยู่นอกเหนือจาก ตัวแปรทางเทคนิคและข้อจำกัดทางด้านทรัพยากรขององค์กร ซึ่งองค์กรส่วนใหญ่ให้ความสำคัญ และจำเป็นอย่างยิ่งที่องค์กรจักต้องตระหนักและให้ความสำคัญ

ข้าพเจ้าขอสรุปส่งท้ายว่า
ไม่ว่าโครงการด้าน ICT ที่ซึ่งองค์กรต่างๆคิดและวางแผนนำมาใช้งาน จะสมบูรณ์แบบหรือทรงพลังเพียงใด และไม่ว่าโครงการด้าน ICT ดังกล่าวจะถูกตั้งเป้าประสิทธิภาพการทำงานหรือถูกคาดหวังผลสัมฤทธิ์ที่สูงเพียงใด สุดท้ายแล้วก็ขึ้นอยู่กับมนุษย์ ผู้ซึ่งมีส่วนร่วมในโครงการทุกคน ไม่ว่าจะเป็นผู้ทำงานกับระบบ ผู้ได้ประโยชน์จากระบบ ผู้สูญเสียประโยชน์จากระบบ ผู้บริหารโครงการ และผู้บริหารองค์กร ที่เล่นเป็นตัวเอก ที่จะนำพาโครงการด้าน ICT ต่างๆ ให้สามารถสร้างผลสัมฤทธิ์ที่ต้องการได้

ดังนั้นการให้ความสำคัญหรือการตระหนักถึง การเปลี่ยนแปลงทางสังคมภายในองค์กร อันเป็นผลจากการดำเนินโครงการด้าน ICT ควบคู่ไปกับการให้ความสำคัญกับ ตัวแปรทางเทคนิคและข้อจำกัดทางด้านทรัพยากรขององค์กร ตั้งแต่เริ่มต้นและตลอดการดำเนินโครงการ ย่อมทำให้ผู้บริหารองค์กรและผู้บริหารโครงการ มองเห็นปัญหาและอุปสรรคอย่างรอบด้าน ซึ่งจักส่งผลให้การดำเนินโครงการด้าน ICT มีแนวโน้มที่จะประสบความสำเร็จ อย่างเป็นรูปธรรมมากขึ้น และเพิ่มความเป็นไปได้ที่องค์กรจักได้รับผลสัมฤทธิ์ที่คาดหวังไว้ ในท้ายที่สุด

 

บล็อกของ SenseMaker

SenseMaker
Digital Divide คือ คำในภาษาอังกฤษที่ใช้เรียกสภาวะ ที่ซึ่งความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี ICT เป็นตัวการสำคัญ ที่ทำให้ช่องว่างและความแตกต่างในสังคมเกิดขึ้นและขยายตัวในขณะที่ปัจจุบัน ทั่วโลกกำลังให้ความสำคัญกับ ICT ในฐานะที่เป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์ต่อการพัฒนาทางเศรษฐกิจ โดยเห็นได้จากแนวนโยบายของรัฐบาลในหลายประเทศทั่วโลก ที่มุ่งสร้างโครงสร้างพื้นฐาน ทาง ICT เพื่อให้บริการต่างๆของภาครัฐ ผ่านเครื่องมือที่เรียกว่า“รัฐบาลอิเลคทรอนิค” หรือ e-government ทั่วโลกก็กำลังเผชิญหน้ากับการขยายตัวของปัญหา ช่องว่างและความแตกต่างในสังคม ไปพร้อมกัน
SenseMaker
ปัจจุบันความก้าวหน้าทาง ICT อนุญาตให้ประชาชนทุกคน สามารถแสดงออกทางความคิดเห็น ได้อย่างกว้างขวาง ผ่านความหลากหลายของช่องทางการติดต่อสื่อสาร และความอุดมสมบูรณ์ของสื่อ ไม่เพียงเท่านั้น ICT ยังอนุญาตให้เราสามารถ จัดการกับข้อมูลและเนื้อหาของการแสดงออกทางความคิด เพื่อใช้สำหรับการเข้าถึงในวงกว้างโดยผู้คนอื่นต่อไปได้อีกด้วยด้วยความสามารถของ ICT ข้างต้น ทำให้ประชาชนเริ่มมองเห็น และตระหนักในศักยภาพ ของการนำICT มาใช้เพื่อสะท้อนสภาพปัญหาที่แต่ละบุคคลประสบ มองหาผู้ร่วมชะตากรรมเดียวกัน และมองหาผู้อื่นที่เต็มใจให้ความช่วยเหลือ เพื่อร่วมคิด แสดงความเห็น ให้คำปรึกษา และช่วยกันหาทางบรรเทาหรือแก้ไขปัญหานั้นๆ…
SenseMaker
ความเคลื่อนไหวล่าสุดของโครงการจัดทำ แผนแม่บททางด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารฉบับที่ 2 ของประเทศไทย เพื่อประกาศใช้ระหว่าง พ.ศ. 2552 – 2556 ยังอยู่ในระหว่างการเร่งจัดทำร่าง เพื่อประกาศใช้ให้ทันการเริ่มต้นใช้งานในปีหน้าข้าพเจ้ามีโอกาสได้อ่านแผนแม่บทฉบับร่างดังกล่าว ซึ่งกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ได้เตรียมเพื่อใช้ประกอบการรับฟังความคิดเห็นสาธารณะ ระหว่างวันที่ 4-13 สิงหาคม ที่ผ่านมา ซึ่งข้าพเจ้าคิดว่าน่าจะเป็นฉบับล่าสุด ที่กระทรวงฯเปิดเผยและประชาสัมพันธ์ต่อสาธารณะ (ท่านผู้อ่านสามารถอ่านข้อมูลของโครงการจัดทำแผ่นแม่บทนี้ เพิ่มเติม รวมทั้ง download เอกสารประกอบต่างๆได้ที่ http…
SenseMaker
หากท่านผู้อ่านได้อ่านบทความก่อนๆ ไม่ว่าจะเป็นบทความเรื่อง “การเข้าถึงเทคโนโลยี ความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจ ความแตกต่างทางสังคม และสังคมในแนวขนาน” หรือเรื่อง “เว็บยุค2.0 สื่อพลเมือง และการท้าทายกระแสหลัก” และเรื่อง “ICT ตัวการแห่งการเปลี่ยนแปลง และผลลัพท์ทางสังคมที่ย้อนแย้ง” ข้าพเจ้าเชื่อว่าบทความเหล่านี้ จะทำให้ทุกท่านที่อ่านเริ่มตระหนัก ข้อเท็จจริงที่ว่า ICT เป็นตัวแปรต้นของความเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่ว่า สังคมของเราทุกวันนี้ มีความหลากหลายทางระบบความคิด ความเชื่อ และมีความแตกต่างทางด้านค่านิยมมากขึ้น ความเปลี่ยนแปลงทางสังคมข้างต้น แน่นอนว่าไม่ได้ถูกผลักดัน ด้วยความก้าวหน้าทางด้าน ICT…
SenseMaker
“คนไทยลืมง่าย” คือคำนิยามหนึ่งที่อธิบายลักษณะความคิดและนิสัยของคนไทย ได้เป็นอย่างดี คนไทยเรามักเลือกที่จะลืมและให้อภัย กับความผิดพลาดที่เกิดขึ้นทุกๆเรื่อง ไม่ว่าเรื่องนั้นจะสร้างความเดือดร้อนใหญ่หรือเล็กเพียงใดหลายคนแสดงความเห็นว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้คนไทยเรามีอุปนิสัยเช่นนี้ เนื่องจากคนไทยเราส่วนใหญ่ ได้รับอิทธิพลทางด้านความคิดจากพุทธศาสนา ซึ่งปลูกฝังให้คนเรารู้จักให้อภัยกันและกัน ทำให้คนในสังคมของเรา อยู่กันแบบถ้อยทีถ้อยอาศัยและเกื้อกูลกัน ซึ่งนี้คือสิ่งที่หลายคนเห็นว่า “การลืมง่าย” ก่อให้เกิดผลดีกับบ้านเมืองของเราอย่างไรก็ดีธรรมชาติของเหรียญย่อมต้องมีสองด้าน...…
SenseMaker
เป็นความตั้งใจของข้าพเจ้า ที่ปล่อยให้บทความที่แล้ว ยึดพื้นที่คอลัมน์ยาวกว่าปกติสักหน่อย เพื่อดึงความสนใจจากผู้อ่าน และอยากให้ทุกท่านตระหนักว่า แนวโน้มการ Outsourcing ขององค์กรต่างๆ กำลังส่งผลกระทบสำคัญ กับแนวทางการดำเนินชีวิตของทุกคน บทความวันนี้ ให้ความสนใจกับปัญหาความล้มเหลวของโครงการด้าน ICT ซึ่งเป็นปัญหาสำคัญที่องค์กรต่างๆกำลังเผชิญหน้าอยู่ โดยมีจุดประสงค์เพื่อมุ่งค้นหาส่วนประกอบสำคัญ ซึ่งสามารถช่วยให้องค์กรประสบความสำเร็จ ในการดำเนินโครงการด้าน ICT
SenseMaker
ต้องขอโทษท่านผู้อ่าน ที่ติดตามคอลัมน์กรองกระแส ICT ที่บทความสำหรับอาทิตย์นี้ต้องล่าช้าสักหน่อย เนื่องจากข้าพเจ้าไม่ใคร่สบายเล็กน้อย ในช่วงวันเวลาที่จัดไว้สำหรับเขียนบทความในบทความที่แล้ว ข้าพเจ้าพยายามชี้ให้ทุกท่านเห็น ปรากฏการณ์ที่ว่า ICT เป็นตัวแปรต้นที่สำคัญ ซึ่งสร้างความเปลี่ยนแปลงมากมาย ให้กับองค์กรต่างๆ ทั้งในบริบทของผลกระทบจากภายนอกองค์กร ในรูปแบบของ การทำให้สภาพแวดล้อมในการแข่งขันเปลี่ยนแปลง และในบริบทของผลกระทบที่เกิดภายในองค์กร ในลักษณะของการทำให้ รูปแบบการทำงานและแนวการบริหารทรัพยากรองค์กร ต้องเปลี่ยนไปบทความในวันนี้…
SenseMaker
ICT ตัวแปรต้นแห่งการเปลี่ยนแปลงภายในองค์กร ที่ไม่ควรถูกมองข้าม ก่อนเข้าสู่บทความอาทิตย์นี้ ข้าพเจ้าขอประณามการกระทำ ของผู้ที่ทำให้บ้านเมืองวุ่นวาย อยู่ในขณะนี้ เนื่องจากข้าพเจ้าถือว่า ใครก็ตามที่ก่อให้เกิดความขัดแย้งในบ้านเมือง ไม่มีความรักชาติอย่างจริงจัง และเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตน มากกว่าประโยชน์ส่วนรวม หากทุกคน เล็งเห็นความสงบสุขและประโยชน์ ของประเทศเป็นสำคัญ จะต้องใช้วิธีประนีประนอม เพื่อหาหนทางแก้ปัญหา ความขัดแย้งทางความคิด ร่วมกัน มากกว่าการยึดเอาความคิดของตนเป็นใหญ่ มองความคิดของอีกฝ่ายว่าไม่ถูกต้อง และมุ่งล้มล้างฝ่ายตรงข้าม…
SenseMaker
หลังจากที่ได้ขีดๆเขียนๆบทความ ในด้านที่ข้าพเจ้าเชื่อว่าจะเป็นประโยชน์กับสังคมไทย และอยู่ในความสนใจของตัวเอง เป็นระยะเวลาประมาณ 3 เดือน ข้าพเจ้ารู้สึกว่า เป็นเวลาอันสมควร ที่ควรจะทำความเข้าใจ กับผู้ให้ความกรุณาแวะเวียนเข้ามาอ่าน ทั้งขาประจำและขาจร ซึ่งมีอยู่จำนวนหนึ่ง ถึงที่มาของคอลัมน์ “กรองกระแส ICT”จุดเริ่มต้นของคอลัมน์นี้ เกิดจากการที่ข้าพเจ้ามีความสนใจ และมีโอกาสศึกษาหาความรู้ทางด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ หรือ Information Technology (IT) และ ทางด้านระบบข้อมูลสารสนเทศ หรือ Information System (IS) ประกอบกับประสบการณ์ในการทำงาน ในอุตสหกรรมโทรคมนาคม จนถือได้ว่า ข้าพเจ้าโชคดีที่มีความคุ้นเคยกับ ICT…
SenseMaker
บทความในวันนี้ เป็นผลสืบเนื่องมาจาก การได้รับทราบสองข่าว ซึ่งในความเห็นของข้าพเจ้า เป็นข่าวที่ไม่ได้อยู่ในกระแสความสนใจ ของคนไทยทั่วไปแต่อย่างไร แต่เป็นข่าวที่ข้าพเจ้า อยากเรียกร้องให้ทุกคน หันมาตระหนักถึงความน่ากลัว ของการถูกคุกคามโดย "Identity thief"Identity thief คือ กลุ่มคนที่มุ่งขโมยข้อมูลส่วนบุคคล โดยเฉพาะอย่างยิ่งข้อมูลที่ใช้แสดงตัวตน ของบุคคลต่างๆ โดยมีเป้าหมายเพื่อ ใช้ข้อมูลดังกล่าวปลอมแปลงตนเป็นบุคคลผู้นั้น เพื่อหาประโยชน์อื่นๆต่อไปข่าวแรกที่เกิดขึ้น เป็นเหตุการณ์ที่ผู้หญิงคนหนึ่ง ถูกวิ่งราวกระเป๋าสตางค์ ภายหลังจากเกิดเรื่อง ซึ่งข้าพเจ้าเจ้าจำได้ไม่แน่นอนว่านานเท่าไหร่…
SenseMaker
“คู่แข่งกำลังลงทุนในเทคโนโลยี... เราจะรอช้าอยู่ไม่ได้ ต้องรีบดำเนินการผลักดันโครงการแบบเดียวกัน ให้เกิดขึ้นในทันที เพื่อตามให้ทัน และไม่ให้เราสูญเสียโอกาสทางการแข่งขัน"“เทคโนโลยี... กำลังได้รับความนิยมในตลาดโลก สร้างประโยชน์มากมายให้กับ ประเทศนั้นประเทศนี้ หรือองค์กรนั้นองค์กรนี้ ดังนั้นเราจึงควรลงทุนในเทคโนโลยีดังกล่าว อย่างเร่งด่วน”เหตุผลในทำนองข้างต้น เป็นเหตุผลที่ข้าพเจ้าได้ยินอยู่เป็นประจำ จากผู้มีอำนาจตัดสินใจในระดับนโยบาย ขององค์กรระดับต่างๆในประเทศไทย เพื่อนำเทคโนโลยีอันทันสมัย เข้ามาใช้ประโยชน์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเทคโนโลยีทางด้าน ICT
SenseMaker
เช้ามา...เปิดคอม เปิดเนต เช็คตารางนัด เช็คเมล ตอบเมล ล็อคอินเข้า MSN เอาไว้คุยกับเพื่อน หาข้อมูลจาก Google และ Wikipedia เข้าไปดูว่าเพื่อนๆทำอะไรกันบ้าง พร้อมกับอัพเดตของมูลตัวเองบน MySpace, Hi5 หรือ Facebook เข้าไปอ่านข่าว บทความ หรือกระทู้ จากแหล่งข้อมูลเฉพาะด้าน จาก Blog หรือสังคมออนไลน์ต่างๆ ที่สนใจ เข้าไปดูวิดีโอแปลกๆ หรืออัพโหลดวิดีโอฝีมือตนเองบน Youtube เข้าไปอัพเดตรูปตัวเองหรือหารูปสวยๆบน Flickr และโทรหาใครหลายคน ไม่ว่าอยู่มุมไหนของโลกผ่าน Skypeชีวิตที่ดำเนินไปข้างต้น คงมีส่วนคล้ายกับชีวิตใครหลายคนในปัจจุบัน ไม่มากก็น้อย โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับกลุ่มคนที่มีอายุต่ำกว่า 30…